" 40 سال به دنبال رهبر بودم ، كسي پيدا نشد ، خودم رهبري را بر عهده
گرفتم. " اينها بخشي از سخنان مادر اويغور در گفتگو با روزنامه حريت تركيه
است."ربيعه قدير" در 21 ژانويه 1947 در شهر آلتاي جمهوري خودمختار اويغورستان (ايالت سين كيانگ چين) در خانواده اي فقير چشم به جهان گشود. تحصيلات خود را تا مقطع دبيرستان درهمين شهر گذراند. پس از ازدواج با همسر خود در 18 سالگي ، به شهر آغ‌سو مهاجرت نمودند. در 27 سالگي از همسرش كه مدير بانك بود جدا شد تا به سبب فعاليتهايش آسيبي متوجه وي نگردد. همزمان با انقلاب مدني در چين به تجارت لباس مشغول بود. پس از طلاق از همسرش مستقلا به همراه 6 فرزندش ، تجارت خود در زمينه لباس و صنعت نساجي را توسعه بخشيد و چندي بعد صاحب دو مغازه در شهر اورومچي مركز اويغورستان گرديد.
در سال 1978 با سيديك روزي (صديق) ، مجاهد اويغور كه شخصي عالم و شاعر بود ازدواج كرد. به گفته ي خودش فعاليت سياسي را از 13 سالگي آغاز نمود ولي پس از ازدواج با همسر دومش به شدت تحت تاثير عقايد او قرار گرفته و حيات جديدي براي وي آغاز شد.
حاصل ازدواج دومش 3 فرزند بود ، همچنين 2 كودك ديگر را نيز به فرزندي گرفت.
در سال 1985 محدوده تجارت وي بسيار گسترده شد ، در كار و تجارت بسيار پيشرفت كرد ، با گسترش كارو تجارتش تعداد زيادي از مردم اويغور را در تشكيلات كاري اش مشغول به كار كرد و همچنين باعث افزايش سواد و آگاهي آنان شد.
ربيعه قدير از سال 1990 فعاليت سياسي خود را علني نمود. او براي زنان اويغور مراكز كار تشكيل داد تا روي پاي خود بايستند ، در اورومچي بازارهايي تحت عنوان "مركز ربيعه" تاسيس كرد كه توسط زنان اويغور اداره مي شد. همچنين در زمان وقوع بلاياي طبيعي ، پيش از كمك رساني دولت ، كاميون هاي مملو از كمك هاي خود را روانه منطقه مي كرد.
در سال 1992 رئيس اتاق بازرگاني "شين جيانگ" و عضو "كنگره ملي خلق" گرديد. در ادامه فعاليت هاي خود حامي سرسخت حقوق زنان شد و در سال 1995 به عنوان نماينده چين در "كنفرانس جهاني زنان" سازمان ملل متحد شركت و سخنراني نمود.
در سال 1997 در راستاي فعاليت هاي خود در زمينه تجارت و حقوق زنان ، براي ارتقاع حقوق زنان و بهبود وضعيت اقتصادي زنان اويغور "جنبش هزار مادر" را تاسيس نمود.
فعاليت هاي مثبت وي و پيشرفت روزافزون او باعث گرديد از طرف حكومت چين به عنوان شهروند نمونه انتخاب گردد.
همچنين در سال 1997 در يك سخنراني كنگره خلق چين از سياست هاي اتنيكي دولت چين در استان سين كيانگ به شدت انتفاد نمود كه باعث اخراج وي از كنگره خلق و محروميت از تمامي مناصب دولتي گرديد.
با پيشرفت روزافزون در كار و تجارت ، او به پنجمين شخص پولدار چين تبديل گرديد و القاب "زن ميليونر" و "ميليونر سين كيانگ" را از آن خود نمود.
آگوست 1999 دولت چين او را كه ميخواست با نماينده كنگره آمريكا ديدار كند دستگير نمود و به دليل عدم محكوم نمودن اظهارات شوهر تبعيدي اش و شهادت به كشتار مردم در شهر قولجا در سال 1997 به اتهام افشاي اطلاعات محرمانه و جاسوسي به 8 سال زندان محكوم گرديد و طي دوران حبس دولت مركزي تمام اموال و دارايي ميلياردي او را ضبط نمود. پس از اين جريان تصاويرش به صفحه اول روزنامه هايي همچون وال استريت ژورنال ، واشنگتن پست ، نيويورك تايمز و ... راه يافت. رفتار خوب و شايسته او در زندان بسيار مورد توجه بود. سرانجام با افزايش فشارهاي بين المللي در سال 2005 آزاد گرديد.
پس از آزادي با خروج از چين به همسر تبعيدي خود پيوست و هم اكنون در واشنگتن ايالات متحده ساكن است. با اين وجود او خود را فرزند واقعي اويغور مي داند واز قبول هر شهروندي و تابعيت ديگري جز اويغوري امتناع ميكند.
ربيعه قدير در سال ۲۰۰۴ به خاطر فعاليت در زمينه حقوق بشر جايزه بنياد حقوق بشر رافتو نروژ (Thorolf Rafto Memorial Prize) را دريافت نمود. همچنين در نوامبر 2006 به عنوان رئييس كنگره جهاني اويغور (نهاد بين المللي مدافع حقوق اويغورها-WUC) واقع در مونيخ آلمان انتخاب گرديد.
در سال 2007 كتابي تحت عنوان "ايده آليست بزرگ" (Die Himmelsstürmerin) در مورد زندگي و مديريت و او توسط نويسنده آلماني ، الكساندرا كاوليس نوشته شد.
او بارها در مصاحبه هاي خود بر روند صلح آميز فعاليت ها و مبارزات تشكيلات هاي اويغور تاكيد كرده و صداي حق خواهي ملت اويغور را به گوش جهانيان رسانده است.
در درگيري هايي كه سال 2009 به دليل كشته شدن 2 شهروند اويغور بين حكومت چين و ملت اويغور صورت گرفت ، از كشته شدن بيش از 1000 اويغور توسط حكومت چين خبر داد و البته علي رغم تاكيد بر فعاليت مسالمت آميز و صلح جويانه وي ، دولت چين او را به دامن زدن به اين درگيري ها متهم مي سازد.
او در حال حاضر بزرگترين رهبر توركان مسلمان اويغور به شمار مي رود و علاوه بر رياست كنگره اويغورهاي جهان ، رياست انجمن اويغور-آمريكا رانيز بر عهده دارد.
خانم قدير در واشنگتن يك خيابان بالاتر از كاخ سفيد ، در طبقه ي دوم يك ساختمان 13 طبقه ساكن است و براي امور خود دو مترجم دارد.
از مجموع 11 فرزندش ، عالم (34) و آبليكيم (37) هنوز در چين زنداني هستند. عبدالقادر (49) ديگر فرزندش در چين به تجارت مشغول است. ديگر فرزندانش كه در چين هستند يعني روشن (42) و عادل (38) معلم فيزيك و كارمند بانك هستند. همچنين 5 فرزند ديگرش در ايالات متحده بسر ميبرند كه مصطفي (29) دانشجوي پزشكي ، ككينوس (23) دانشجوي فلسفه ، عاليده (31) دانشجوي معماري و راحله (40) نيز مدير يك نشريه است. دختر ديگرش خان زهره (32) نيز بيكار است. يك فرزند ديگرش نيز در استراليا ساكن است.
اينها خلاصه اي از زندگي پر فراز و نشيب بانوييست كه القاب و عناوين "مادر اويغور" ، "زن ميليونر" ، "ميليونر اويغورستان" و "رهبر اويغور" را از آن خود كرد. بديهي است كه نميتوان 66 سال زندگي دراماتيك و تلاشهاي بي پايان او را در نوشته اي كوتاه منعكس نمود ، ولي براي شناخت عظمت اين بانوي تورك كفايت ميكند.
آنچه در مورد ربيعه قدير مورد توجه است ايمان اوست ؛ او به هدفش ايمان دارد ، به توانايي خود و مردم اويغور نيز ايمان دارد.
همين ايمان اوست كه از او زني باصلابت و خستگي ناپذير ميسازد و او را به درجات عالي ميرساند.
عقايد و اهدافش نه در شعار ها و گزافه گويي ها ، بلكه در اعمالش تجلي مي يابد ، عمل او مساوي با عقيده و هدف اوست ! وقتي چيزي را بخواهد ، خواهد شد ، هيچ شك و ترديدي به هدفش ندارد و به توانايي هايش ايمان دارد ، همين باعث ميشود كه دختر يك خانواده فقير تبديل به پنجمين شخص پولدار كشور يك ميليارد و سيصد ميليون نفري چين گردد. براي هدفش برنامه دارد و بي وقفه و مصمم تلاش ميكند. پشت اين چهره مهربان و لبخند هميشگي روحي مصمم و با صلابت دارد.
ملت تورك اويغور براي او همه چيز است و حاضر است براي ملت خود و اويغورستان جانش را فدا كند. در جواب اينكه چقدر از آن ثروت ميلياردي برايش باقي مانده ؟! محكم ميگويد : هيچ ! يعني اينكه برايش مهم نيست و در راه آرمان هاي ملت اويغور حاضر است هستي اش را بدهد و در جواب اتهام دولت چين مبني بر جاسوسي براي آمريكا ميگويد: براي رهايي ملت اويغور مي جنگم. به دنبال چيز ديگري نيستم!
مساله بسيار مورد توجه در مورد ربيعه ، اعتقادش به توانايي زنان و تلاش براي احقاق حقوق آنان است ؛ تبعيض ، فقر ، ظلم و عقايد مسموم نتوانسته او را از اين حقيقت كه "زن مي تواند" دور كند. اهميت دادن او به زنان و اعتقاد به توانايي آنان در تمام عمر مبارزاتي ربيعه هويداست و صد البته خود نيز نمونه درخشان يك زن موفق است. زني كه در ميان ظلم و تبعيض و مشكلات سر فرود نمي آورد و محكم و استوار به جلو حركت ميكند و در نهايت ، ميان حيرت همگان به مراتب عالي رسيده و جهانيان را به تحسين وا مي دارد.
او مصمم است كه افكار مسموم را از جامعه بزدايد و زنان اويغور باور كنند كه ميتوانند. چه در فعاليت هاي تجاري ، چه در مبارزات سياسي و چه در زندان از اين مهم دست برنميدارد ، او زنان اويغور را در تشكيلات خود بكار ميگيرد ، بازارها و تجارتخانه هايي تاسيس ميكند تا آنان اداره كنند و جنبش "هزار مادر" را تاسيس ميكند تا زنان اويغور روي پاي خود بايستند و از همه مهمترسطح آگاهي و سواد آنان را بالا مي برد تا خود و توانايي هايشان را بهتر بشناسند.
حال او در آمريكاست و از آنجا رهبري ملت اويغور را بر عهده دارد و صداي دادخواهي آنان را به گوش جهانيان ميرساند. با اينكه 66 سال دارد بسيار فعال است و محكمتر از هميشه راهش را ادامه ميدهد و باور دارد كه چه ملت اويغور و چه هر ملت تحت ستم ديگري با تلاش و استقامت با آرمان هايش ميرسد. بي شك اين بانوي فعال ، تلاشگر و با روحيه ملي را ميتوان بانوي اول جهان تورك ناميد !
میلاد سابوتای اورمولو
29.Jul.2013 - اورمیه
